Afgelopen week was ik in de Spaanse regio Navarra. Die van de wijn inderdaad. Maar ook van de bergen, Pyreneeën, het begin van de Santiago de Compostella, het immense Irati bos, pinxtos en zelfs een woestijn. Toen ik wist dat ik deze regio zou bezoeken had ik me vooral verdiept in de wijn, want waarom stond die nou zo goed bekend? Dat heb ik 5 dagen lang mogen proeven en hoewel ik nog steeds niet kan benoemen wat er zo goed aan is, was ieder glas een feestje.
Omdat ik al 2 keer eerder in Baskenland was geweest, ken ik de geschiedenis van het land inmiddels goed. Het blijft een politiek ‘geladen’ gebied en toevallig liepen wij door het centrum van Pamplona op de Dag van Catalunya, de provincie die het hardst roept om onafhankelijkheid. Ik begrijp de Catalanen en de Basken maar al te goed. Ik schreef er eerder al eens over. Het verschil tussen de Spanjaarden in de andere regio’s en hun is groot. Spanjaarden lijken met het herkrijgen van hun vrijheid alle ambitie en motivatie om hard te werken kwijt te zijn geraakt en nog teveel op z’n Franco’s te denken. Hand ophouden en vooral profiteren. Zowel de Basken als Catalanen hebben een hele andere houding. Baskenland heeft al jaren de minste werkloosheid! Als ik als buitenstaander dat al merk, wat moeten zij dan wel niet?
Toch vind ik mezelf aan de andere kant hypocriet als ik tijdens de lunch geniet van 2,5 uur tafelen, wijn drinkend onder werktijd of een siësta hou in de auto op weg naar de volgende stop. Want dat Spaanse is juist waar ik ook zo van geniet. Toegegeven, 5 dagen ‘Spaanse’ lunch terwijl je eigenlijk op de wip zit om een vol programma af te werken, was misschien een beetje te veel. Maar opschieten en eten gaat daar gewoon echt niet samen en de moeite willen restauranthouders ook niet doen. Je gaat voor de Spaanse ervaring, haast of niet.
Een gevoelig punt: Pamplona staat bekend om haar stiergevechten. Sinds ik regelmatig in Spanje kwam heb ik een fascinatie voor de arena’s. Nooit heb ik er een gevecht gezien. Tijdens de Azoren reis belandden we er ongevraagd middenin tijdens een dorpsfeest; geen arena, maar een dorp vol hekken en opgefokte mannen die de loslopende stier uit daagden. Dat vond ik heftig om te zien, maar het beest werd niet mishandeld, had geen pijn en werd niet nadien geserveerd als diner. De uitleg over de traditie achter de stieren rennen in Pamplona is nog steeds niet eentje die onder het mom ‘cultuur’ weggezet kan worden, maar de geschiedenis heeft daar zeker invloed op. Tradities afschaffen die jarenlang de lieve vrede hebben bewaard in steden, inwoners van kleine dorpjes vredig bij elkaar brachten en voor groot en klein een gevoel van trots en saamhorigheid oproepen, lijkt me niet juist. Een oordeel er over vellen, wil en doe ik dan ook niet. Dat is hetzelfde als een buitenlander vragen naar ‘zwarte piet gate’, als je het als klein kind niet heb gevierd is het toch anders. Een paar dagen later tijdens de dorpsfeesten in Olite mocht ik de ‘softe’ versie van een ‘gevecht’ aanschouwen.
In dat geval waren het koeien die op een plein werden losgelaten, uitgedaagd om een arena in te lopen. De sfeer was gemoedelijk, de dieren werden niet mishandeld. Ja ze waren opgefokt en ze liepen steeds richting het hek waar ze doorheen waren gekomen, wachtend tot het volksvermaak over was. Hele families aanschouwden het tafereel, de dorpsgekken waagden een poging om de koeien op te jutten. Een rond rennende koe met enorme hoorns zit er angstwekkend uit. Na een half uurtje was het uit met de pret, ondanks dat de missie niet geslaagd was. De vermoeide koeien mochten in hun verblijf bijkomen, om na het feest weer huiswaarts te keren en daar verder in het gras te kunnen grazen. Eerlijk gezegd intrigeerde het me even, liet ik me meegaan in het enthousiasme van de bewoners om me heen. De feestelijke vlaggetjes en verlichting maakten het een sfeervol festijn. Waar ik me meteen schuldig over voelde, maar mezelf bij het eten van de zoveelste biefstuk stevig op toesprak. Dat stuk vlees op mijn bord was eigenlijk een stuk wreder…
De eerste dagen in de bergen en het bos vond ik het landschap niet ‘typisch Navarra’. Het hadden bijna de Ardennen kunnen zijn. Pas richting het zuiden, toen de wijngaarden in zicht kwamen, het gebied droger werd, herkende ik iets van het gebied dat ik had gezien toen ik in mei van Barcelona met de trein naar Madrid ging. Toch had ik toen niet kunnen vermoeden hoe erg de woestijn daar woestijn zou zijn. Het Bardenas park is een enorm uitgestrekt gebied rotsen, zand, kalk- en zout. Als je me geblindoekt ergens had neergezet had ik wellicht gedacht dat ik weer in Jordanië zou zijn. Het enige wat miste was los zand. Best prettig eigenlijk. Het gebied is open voor toerisme, maar je mag er niet overnachten. Er is een militair oefengebied, er woont een 84-jarige schaapsherder zonder stromend water en elektriciteit en in de winter is de zandvallei het huis van meerdere schaapskuddes. Ik heb een kleine obsessie met sneeuw en zand. De uitgestrekte vlakken, de stilte, de kracht van de natuur. In een gat lag een skelet van een schaap, overal lagen verkalkte slakken en de overgang van ijzerrijk steen, kristallen en de kleuren, daarin ligt eeuwen geschiedenis. Je kunt er temperaturen uitlezen en het is bijna niet voor te stellen dat daar, in Spanje, mammoeten, leeuwen en giraffen hebben rondgelopen. De grootste gieren kolonie van Europa huist er, de natuur kan haar vrije gang gaan op het militaire gebied en die ene verharde weg na. Het voelde niet toeristisch door de omvang en hoewel het gebied groot is ben je ook snel weer in de bewoonde wereld. De kroon op het woestijnbezoek was een kijkje bij hotel Aire de Bardenas. Die staat al jaren op mijn travelwish en het was gaaf om daar sfeer te proeven. Daar zie ik mezelf echt nog eens 3 dagen een boek lezen, mijn eigen groente plukken en van de lokale wijn nippen.
Ook geleerd: de komende tijd gaat het woestijngebied hermetisch dicht, zelfs de militaire oefeningen staan on hold. Waarom? Game of Thrones opnames! Geen idee voor welk seizoen, daar wordt ook erg geheimzinnig over gedaan, maar het gaf het woestijn bezoekje voor mij wel iets extra speciaals, want ik kijk de serie trouw en ontmoette een tijdje geleden een dame die als locatiescout voor de serie werkt. Toevallig!
Navarra heeft me qua landschap misschien niet altijd even goed vast weten te houden, maar van de lokale gebruiken, cultuur, het eten en het drinken ga ik nog heel lang nagenieten (of er goed over nadenken.)
