Het onvermijdelijke: definitief afscheid nemen van opa. Vandaag was de begrafenis. Volgens zijn laatste wensen: sober, simpel en oprecht. Dat opa een geliefd man bij velen was, bleek deze week bij de condoleance en vandaag op de begrafenis.
Nooit eerder had ik van zo dichtbij de organisatie van een afscheidsdienst meegemaakt, niet nagedacht over wat er allemaal wel niet bij kwam kijken en hoe moeilijk het moet zijn om tussen je verdriet door noodzakelijke beslissingen te nemen. Het zet je zelf meteen weer aan het denken hoe jij zou willen dat mensen je herinneren en hoe je eigen afscheid er uit zou moeten zien.
Vandaag was mooi. Heel bewust hebben we afscheid genomen in het huis van opa en oma, hem uit huis begeleid, onder het geklepper van de buurtooievaar en overvliegende partner en het gekraai van zijn haan, terwijl het vogelhuis de hele ochtend gevuld was met hongerige vogels en de vogels uit zijn volière zich opvallend vaak langs de rand van hun verblijf lieten zien. Opa was groot vogelliefhebber, kon uren doorbrengen tussen zijn gevederde vrienden. De afscheidsdienst was mooi; een zorgzame vader, opa en overgrootopa is niet meer. Hij stond voor iedereen klaar en bij iedereen in huis heeft hij zijn eigen plekje in de zin van een bureau, kaptafel, bed, vogelhuis, lawaaiige windmolen of plantenbak. Het leven is vergankelijk, daar zouden we iedere dag naar moeten leven.
Tijdens de tocht van het huis naar het dienstgebouw, leek de tijd even stil te staan. Mede omdat het daar nog gewoonte is om uit respect langs de kant te gaan staan als je een stoet passeert. Maar ook door de zogenaamde ‘burenplicht’, die zorgen dat de stoet overal door kan rijden en het verkeer wordt geregeld, het huis aan kant is bij thuiskomst van de dienst, koffie schenken, klokken luiden en andere tradities, die je dan pas kunt waarderen.
Hij werd naar zijn laatste rustplaats gereden onder begeleiding van kleinzoons en mannelijke aanhang. Stonden ze buiten in de regen te wachten tot de rouwstoet klaar was voor vertrek naar de begraafplaats, tijdens het lopen verscheen een flauw voorjaarszonnetje, wat de vogels in de buurt ‘aanzette’ om ook hun laatste eer te bewijzen.
Het is goed zo. We hebben uitgebreid de tijd gehad om afscheid te nemen en de impact zal de komende dagen, weken en zelfs jaren nog merkbaar zijn. Na de dienst vertrokken we met de hele familie naar het huis van oma (ook dat is wennen), om een broodje te eten. Zonder dat iemand iets zei bleef ‘zijn’ stoel leeg. Totdat alle plaatsen bezet waren en iemand zo moedig was om de stap te zetten. De eerste stap in een leven zonder opa. Er zullen nog veel ‘eerste stappen’ volgen, wat niet makkelijk zal zijn. Zeker niet voor oma. Het doet pijn om mensen zoveel verdriet te zien hebben. We moeten loslaten, doorgaan. Genieten van dag tot dag, want wij zijn nog niet uitgeleefd.
Lieve opa, rust zacht. Het is goed zo en dat weet je.
